Osmanlı'nın Unutulup Giden Bayram Adetleri

**Administrator**

Osmanlı'nın

Unutulup Giden

Bayram Adetleri

Yulardan Çekiştirmek Dahi

Suç Sayılırdı

Osmanlı'da kurbanlık hayvanın kimi zaman bir yıl öncesinden

alındığını söyleyen Tarihçi Yazar Ziya Demirel, kurbanlıkların,

alındıktan sonra boyandığını ve kesime kadar itinayla beslendiğini

ifade etti. Demirel, bugün izlenen 'Kurbanlık hayvana eziyet'

anlamına gelecek en ufak hadiseden ecdadın kaçındığını,

''hatta bir kurbanlık hayvanın yularından çekiştirmenin''

bile suç sayıldığını anlattı.

Bayram öncesi Saray'dan halka duyurulan

Padişah Tembihnamesi ile ''Bayram öncesi temizliğin

emredildiğini ve kurbanlık tercihi ile kesiminde dikkate

alınması gereken hususların halka duyurulduğunu''

söyleyen tarihçi Demirel,

-- ''Bayram öncesi bu tembihnamenin ardından her yer

pırıl pırıl olurdu.'' dedi. Demirel, kurban keserken

Hz. İsmail'i düşünerek kurbana insanca muamele

edilmesi gerektiğini hatırlattı.

''Saraydan Bayram Tembihnamesi''

Osmanlı'da padişahın bayram öncesinde

bir tembihname yayınladığını söyleyen Demirel,

köylere kadar iletilen bu belgenin bayram süresince

ülkede yapılacak düzenlemeleri, güzellikleri, temizlikleri

içerdiğini söyledi.

Bayram'dan önce konaklarda, evlerde ve saraylarda

mutlaka bir temizliğin başladığını ifade eden Demirel,

-- "Her yerde bir temizlik başlıyor. Hatta bayramlarda

toplum ahlakını bozmayacak şekilde nasıl hareket

edileceğine ve görevlilerin bunu nasıl sağlayacağı yer

alıyor bu tembihnamede. Her Osmanlı ailesinde evlerde

bayram temizliği başlıyor. Dolaplardan yeni elbiseler

çıkarılırdı. Bu nedenle bayrama toplu bir hazırlık ruhu

yakalanırdı. Çeşmeler, sokaklar, konaklar elden geçiriliyor.

Yani bu temizlik sadece haneye ait değil, çarşıya

pazara da sirayet ediyor. Çarşıda pazarda satılan

malların daha temiz olması söz konusu oluyor."

sözlerini ekledi.

Yayınlanan tembihnamelerde, özellikle insanların

bayram süresince neler giymesi gerektiğinin yer aldığını

söyleyen Demirel, toplumun genel örf ve adetinin dışına

çıkılmamasının dikkate alındığının altını çizdi.

O dönemde şatafatın da miskinliğin de hoş görülmediğini

söyleyen Demirel, ikisinin ortası bir düzen yakalandığı için

herkesin bundan mutlu olduğunu ifade etti.

''Padişah Koyun Yada Koç Keserdi''

''Günümüzde kurbanlıklarda büyükbaş hayvan

tercih edilirken, Osmanlı genellikle küçükbaş kesmeyi

tercih etmiştir'' diyen Demirel, küçükbaş hayvanın

üremesinin daha kolay olduğuna dayanarak,

böyle bir uygulamaya gidildiğini söyledi.

Demirel,

-- "Küçükbaş, yılda bir yavru verirken büyükbaş

birkaç yılda bir üreyebiliyordu. Hatta padişah bizzat

koyun ya da koç kestiriyordu. Padişaha bakanlar da

bunu görüyorlardı." dedi.

Bu durumun ikinci sebebini Demirel, Osmanlı'da

koyun etinin daha makbul olmasına bağlarken,

o dönemde sığır etinin günümüzün aksine

daha ucuz olduğunu sözlerine ekledi.

"Bayramlar da

Veresiye Defterini Zenginler

Kapatırdı"

Demirel, günümüzde 'Veresiye Defteri' olarak

nitelendirilen ve Osmanlı Devleti'nin dünya

medeniyetine kazandırdıkları arasında farklı

bir yer taşıyan 'Zimem Defteri'ne de değindi.

Demirel,

-- 'Zimem Defteri'ni bayramlarda alışveriş yapıldıktan

sonra ödeme güçlüğü çekenlerin borçlarını toplumun

zenginleri tarafından defterdeki belli sayfaların borçlarını

miktarını bilmeden ödemeleri şeklinde açıkladı.

Ödemeyi yapan kişilerin, haklarına razı bir şekilde

o sayfalarda miktar neyse ödediklerini söyleyen Demirel,

-- "O dönemde bu durumu suiistimal edenler de

çıkmış olabilir, ancak Osmanlı Devleti'nin temel

dayanak noktasının adalet olması Osmanlı'nın

uzun yaşamasını sağlamıştır." diye konuştu.

''Bayramlıklarıyla Sokağa Çıkan

Çocuklara

"Arife Çiçeği" denirdi''

Bayramların bilhassa çocuklar için ayrı bir yeri olduğuna

değinen tarihçi Demirel, ''bayramlıklarıyla sokakta gezen

çocuklara halk, arife çiçeği derdi.'' dedi. Demirel,

Osmanlı'dan gelen 'Arife Çiçeği' kavramını, bayramdan

birkaç gün önce yapılan alışverişten sonra çocukların

sabırsızlanarak giysilerini bayramdan 1 gün önce yani

Arife günü giyerek dolaşması olarak açıkladı.

''Padişah önce

Annesi ile Bayramlaşırdı''

Demirel, Osmanlı'da bayram tebriklerinin

'Saray' ve 'Halk' şeklinde olarak 2 şekilde olduğunu söyledi.

Saraydaki törenin, dünyanın 'en tatlı acı tören geleneği'

olarak değerlendiren Demirel, Osmanlı'daki tören geleneğinin

çok ağır olmasına rağmen herkesin zevk aldığını söyledi.

Osmanlı'da Sultanın bayram namazı için camiye gelişiyle

başlayan bir tören anlayışına sahip olduğunu dile getiren

Demirel, bütün Osmanlı padişahlarının bu duruma riayet

ettiklerini ifade etti. Demirel, Saraya dönen padişahın

önce annesinin elini öpüp ardından diğer aile efradıyla

bayramlaştığını söyledi. Padişahın, bayram tebriğinin

ardından güzel işlemeli keselerle çocuklara para saçarak

onları sevindirdiğini söyleyen Demirel, padişahların

yeniçeriye ayrı bir ihtimam gösterdiklerini söyledi.

Bütün devlet erkanıyla bayramlaşan padişahın

Ehl-i Beyt'e ayrı bir özen gösterdiğini de ekledi.

Bayram Namazı Sonrası

Mezarlık ziyareti yapılırdı.

Bayram namazından sonra mezarlık ziyareti yapıldığını

söyleyen Demirel, Osmanlı medeniyetinin şekillenmesinin

'Akl-ı selim, Kalb-i selim ve Zevk-i selim' olarak

3 sac ayağı olduğuna dikkat çekti. Demirel,

-- ''Cami, mezarlık ve ev.

Bunlardan mutlaka şehirlerde ya da köylerde cami vardı

ve mezarlıklar da buralara çok uzak yapılmamıştır ki

dünyevileşme, sekülerleşme olmasın.''

diye konuştu.

Büyük merkezlerde, mutlaka küçük de olsa bir kabristan

bulunduğuna dikkat çeken Demirel, buraların namaz sonrası

ziyaret edilmesinin uhrevileşmeyi sağladığına dikkat çekiyor.

Demirel, bu ziyaret yolu üzerindeki ev sahiplerinin de yemek

hazırlayarak ziyaret dönüşünde misafir ağırladığını söyledi.

''Kurban Eti Hemen Yenmezdi''

Kurban etinin biraz dinlendirildiğini söyleyen Demirel,

kanlı etin yenmesinin İslam dininde caiz olmadığını hatırlattı.

Demirel, kurban etinin 3'e bölündüğünü ifade ederek, bunu,

kendi aile efradı, fakirlere dağıtma, eş ve dostlarıyla paylaşma

olarak açıkladı. Osmanlının et bekletme geleneğinin olmadığına

dikkat çeken Demirel, Kurban Bayramı'nın öncelikle İslam alemine

ve bütün dünyaya mutluluklar getirmesi temennisinde bulunurken,

insanlar birbirlerini ziyaret etmelerini, özellikle yaşlı insanları ziyaret

etmeleri konusunda hassas olmalarını dile getirdi.

Demirel,

--"Kurban keserken Hz. İsmail'i (a.s) düşünerek

kurbana insanca muamele etmelerini

hatırlatmayı da ihmal etmedi. Kazım Canlan / CİHAN

Sevgili dostlarım,

bu vesile ile,

Mübarek Kurban bayramınızı kutlar;

Rabbimden,

sevdikleriniz ile nice bayramlara

erişmenizi dilerim.

"Allah'ın rahmet ve selamı üzerinize olsun."